Tropienie użytkowe (ang. mantrailing, „man” – człowiek i „trail” – tropić) to zajęcie, które wykorzystuje naturalne zdolności psiego nosa. W policji i ratownictwie psy tropiące szkoli się do znajdowania zaginionych osób i sprawców przestępstw, którzy uciekli z miejsca zdarzenia. Ten typ szkolenia psów w służbach został z powodzeniem zaadaptowany na potrzeby zwykłych właścicieli psów, a tropienie użytkowe wciąż zyskuje na popularności. Nie tylko jako rekreacyjne zajęcie weekendowe – mantrailing staje się także poważną dyscypliną sportową.
NA CZYM POLEGA MANTRAILING (TROPIENIE UŻYTKOWE)?
Cała idea mantrailingu opiera się na prostym założeniu. Ubrany w specjalne szelki pies wącha rzecz nasączoną zapachem pozoranta – człowieka udającego zaginioną osobę. Prowadzony na lince zwierzak rusza tropem zaginionego, aż przyprowadzi do niego przewodnika. W praktyce sprawa nie jest jednak taka oczywista. Na początku przygody z tropieniem należy psu wytłumaczyć cel tej zabawy: znalezienie schowanego pozoranta, czekającego z atrakcyjną nagrodą. Pierwsze próby nie wyglądają więc zbyt efektownie – do trzymanego na długiej lince psa podchodzi pozorant, który chwilę bawi się ze zwierzakiem i zachęca go ulubionym przysmakiem lub zabawką. Następnie odchodzi i chowa się za najbliższym krzakiem czy rogiem budynku. Gdy tylko przewodnik poluzuje linkę, zaciekawiony pies – najczęściej bez żadnej zachęty – wyrusza na poszukiwanie człowieka. Za odnalezienie odpowiedniej osoby zostaje nagrodzony, a cała procedura powtarza się kilkukrotnie.
Wraz z kolejnymi sesjami treningowymi pies zaczyna rozumieć, że dobrze ukrytego pozoranta łatwiej jest znaleźć pracując nosem niż lokalizując wzrokiem. Następnym etapem w szkoleniu psa tropiącego jest wycofanie zabawy z pozorantem i zastąpienie jej leżącym na ziemi źródłem zapachu – przedmiotem mówiącym psu, który znajdujący się w okolicy zapach doprowadzi go do człowieka z nagrodą. Jeśli pies nauczył się już prawidłowo nawęszać, czas wprowadzać kolejne, trudniejsze elementy tropienia – zakręty na śladzie, zmianę terenu, schody, przejścia podziemne, rozproszenia, a także stopniowo wydłużać długość śladu.
Tropienie użytkowe z psem to sport inny od wszystkich – główną jego zaletą jest olbrzymia różnorodność tego zajęcia. Treningi mantrailingu mogą odbywać się w wielu miejscach – nada się do tego zarówno las, jak i środek miasta. Także warunki pogodowe (deszcz, silne słońce, obecność wiatru) będą dodatkowym, ważnym czynnikiem, który należy uwzględnić podczas treningów. W dalszych etapach szkolenia psa tropiącego możliwe jest także podstawianie na śladzie pułapek – zwodniczych pozorantów, rozrzuconego jedzenia i innych pokus. Wszystkie te utrudnienia powinny być dodawane i przepracowywane pojedynczo, by tropiący pies miał czas nauczyć się odpowiedniego postępowania w momencie, gdy natrafi na śladzie na jakąś trudność.
OD CZEGO ZACZĄĆ SZKOLENIE PSA TROPIĄCEGO?
By rozpocząć tropienie z psem, należy znaleźć odpowiedniego dla siebie trenera i grupę tropiącą – najlepiej w okolicy swojego zamieszkania. Dobry trener mantrailingu weźmie pod uwagę indywidualny charakter i predyspozycje psa, jego szybkość uczenia się i preferencje, dostosuje program treningów i tempo wprowadzania utrudnień na śladzie. Może również tak poprowadzić szkolenie z tropienia, by pomogło wyprowadzić psa z różnych lęków czy w inny sposób przyczynić się do poprawy jego codziennego funkcjonowania.
Tropienie użytkowe z psem nie wymaga specjalistycznego sprzętu. Konieczne będą dobrze dopasowane szelki (najlepiej guardy), wytrzymała linka 5-10 m i atrakcyjna nagroda, którą pies otrzyma za wykonanie zadania. Może to być jedzenie lub zabawka, którą pozorant pobawi się z psem na końcu śladu.
Aby wziąć udział w treningach tropienia dla psów konieczne jest także posiadanie samochodu. Na szkoleniu psy wychodzą na ślad pojedynczo, a reszta odpoczywa w oczekiwaniu na swoją kolej. W tym czasie pozostali opiekunowie psów przyjmują rolę pozorantów. Ważne jest więc, by pies dobrze znosił rozłąkę z opiekunem i umiał spokojnie siedzieć w klatce lub samochodzie. Dojazd w miejsce zajęć również może wymagać samochodu, szczególnie gdy trening odbywa się poza miastem, w trudno dostępnym miejscu.
TROPIENIE UŻYTKOWE – POMOC DLA TRUDNIEJSZYCH PSÓW
Tropienie to nie tylko frajda dla psa i jego opiekuna. Dobre szkolenie może wzmacniać u psów wiarę w siebie i samodzielność. Treningi wspierają podejmowanie decyzji na śladzie i samodzielną inicjatywę. Tropienie użytkowe wymaga od psa także skupienia, które potrzebne jest do wydobycia odpowiedniego zapachu spośród innych i podążania za nim przez kilkaset metrów. Analizowanie zapachów wymaga dużego wysiłku umysłowego od psów, stąd też takie zajęcie męczy psa psychicznie o wiele bardziej niż zabawy w parku czy sporty polegające na wykonywaniu komend.
Mantrailing rozwija również umiejętności opiekuna dotyczące obserwacji mowy ciała swojego psa. Sukcesy odnoszone na śladach wzmacniają u opiekunów wiarę w zdolności psa, nawet jeśli nie umiał on dotychczas poradzić sobie w żadnym innym sporcie. Wspólne aktywności to również coś, co w znaczący sposób pogłębiają relację pies-opiekun.
Indywidualnie opracowane zajęcia z tropienia użytkowego dla psów mogą także pomóc zwierzakom, które przejawiają lęk lub agresję wobec obcych osób. Odpowiednio ułożone ślady mogą pomóc w problemach z reaktywnością psa na codzienne bodźce – inne psy, przejeżdżające rowery i samochody, a nawet odgłosy wystrzałów czy burzy. Skoncentrowany na pracy pies przestaje zwracać tak dużą uwagę na rozproszenia i w toku szkolenia uczy się je ignorować. Mantrailing nie powinien być jednak jedyną formą terapii w przypadkach takich problemów. Może jedynie stanowić uzupełnienie codziennej pracy nad problemem. Jeśli chcesz wziąć udział w szkoleniu z psem lękowym lub agresywnym, koniecznie uprzedź o tym przy zapisach. Ta informacja pozwoli to na opracowanie indywidualnego programu treningu lub przekierowanie was do kogoś, kto lepiej zna się na zastosowaniu tropienia w terapii psów problemowych.
MANTRAILING – SPORT DLA KAŻDEGO!
Swoją przygodę z mantrailingiem mogą rozpocząć psy w każdym wieku. Sport ten nie wymaga od psa ponadprzeciętnej sprawności fizycznej ani doskonałego słuchu i wzroku – dzięki temu może stanowić doskonałe zajęcie dla psów starszych, które z racji dolegliwości związanych z wiekiem musiały zrezygnować ze szkolenia agility czy obedience. Również młode, energiczne psiaki mogą bez większych problemów opanować sztukę podążania za ludzkim zapachem. W tropieniu użytkowym odnajdą zarówno psy duże, jak i przedstawiciele ras miniaturowych.
Pies, który rozpoczyna szkolenie z mantrailingu nie musi mieć żadnych specjalnych zdolności ani opanowanych do perfekcji podstawowych komend. Niewymagana jest także umiejętność chodzenia na luźnej smyczy ani tolerowanie towarzystwa innych psów – czworonogi na ślad wychodzą pojedynczo i podczas treningów nie ma okazji do psich spotkań.
